Tentoonstelling Duitsche Orde 775 jaar in Maasland
9 mei 2016. In Museum De Schilpen in Maasland is tot 11 september 2016
de tentoonstelling ´Het rijke ridderlijke verleden van Maasland´ te
bekijken. Het gebouw Tavenu is ingericht als ridderzaal. Op banieren wordt
de geschiedenis van de Ridderlijke Duitsche Orde (RDO) in Nederland en in
Maasland verteld. Op 24 april 2016 werd de opening van de tentoonstelling
verricht door Jan Willem baron van
Heemstra, Commandeur RDO Maasland, en burgemeester Arnoud Rodenburg.
Ontstaan van de Duitsche Orde
Tijdens de Derde Kruistocht (1189-1192) probeerde de Europese leiders om
het Heilige Land te heroveren op Saladin. De Kruistocht was grotendeels
succesvol, maar het ultieme doel (de herovering van Jeruzalem) werd niet
behaald. Tijdens deze kruistocht ontstonden er ordes die onder andere voor
de verzorging van zieken en gewonden zorgden. Naast de Tempeliers en de
Johannieters ontstond er een derde geestelijke militaire ridderorde, al snel
de Duitsche Orde genoemd, die bestond uit ridders uit het Duitse Rijk
(waartoe ook de Nederlanden behoorde). In Akko richtte deze orde een
veldhospitaal in voor de verzorging van de kruisvaarders. In 1221 werd de
Duitsche Orde door Rome gelijkgesteld aan de geestelijke ridderorden van de
Tempeliers en Johannieters en kwam hiermee direct onder pauselijk gezag. Na
de bloeitijd van de Duitsche Orde in de veertiende eeuw volgde een periode
van neergang in de vijftiende eeuw. In de tijd van Luther en de reformatie
werd de Duitsche Orde een wereldlijke organisatie, en is dat nog steeds.
Maasland in het kaartboek van de Duitsche Orde, Jan Jansz. Potter 1570.
Duitsche Orde in de Nederlanden
In de Nederlanden vestigde de Duitsche Orde zich tijdens de Vijfde
Kruistocht (1213-1221). In 1231 werd de commanderij van Utrecht gesticht en
uiteindelijk ontstonden er in totaal twaalf commanderijen, van waaruit o.a.
bezittingen werden bestuurd. Deze commanderijen behoorden tot de Balije van
Utrecht. In 1241 kreeg de orde van de Hollandse graaf Willem II een
schenking, n.l. het patronaatsrecht van de kerk van Maasland. Hiermee kon de
orde de patroonheilige Maria Magdalena kiezen en geestelijken benoemen. De
parochie van Maasland besloeg ongeveer het gebied tussen Vlaardingen,
Naaldwijk en Hof van Delft met o.a. De Lier, Hodenpijl en Schipluiden.
Een tweede schenking in 1243 betrof bezittingen, waaronder een adellijk
huis, van Dirk van Coudenhoven in de Oude Campspolder. Hier, aan de huidige
Herenlaan, vestigde de commanderij van Maasland zich. Na ruim 120 jaar werd
een nieuwe commanderij betrokken in het centrum van Maasland. Landmeter Jan
Jansz. Potter tekende in 1570 het centrum van Maasland met deze commanderij
en kerk. Roelant Roghman tekende de commanderij in 1646 of 1647. Ook Abraham
Rademaker maakte een tekening gedateerd 1718-1730.
In 1760 werden de taken van de commanderijen centraal georganiseerd in
Utrecht. De commanderij van Maasland werd verhuurd maar het gebouw raakte in
slechte staat en onderhoud was duur. In 1719 werd het gebouw verkocht voor
de sloop, maar onduidelijk is wanneer het echt gesloopt is. Het zomerhuis
was in goede staat en viel buiten de verkoop; het staat er nog steeds trots
bij.
Tekening van de commanderij van Roelant Roghman, datering 1646-1647.
Tekening van de commanderij van Abraham Rademaker, datering 1718-1730.
De tentoonstelling
De tentoonstelling in het gebouw Tavenu, achter Museum De Schilpen, wordt
gedomineerd door imposante gebinten die een ridderzaal verbeelden. Banieren
met ridderfiguren versterken het beeld en met een echt harnas waan je je
enkele eeuwen terug. Aan het eind van de zaal bevindt zich een maquette van
de commanderij. Aan de zijkanten bevinden zich diverse vitrines en
afbeeldingen die te maken hebben met de commanderij van Maasland.
Teruglopend vertellen andere banieren het verhaal van de Duitsche Orde in
Nederland in het algemeen en Maasland in het bijzonder. Er is een bouwplaat
van de commanderij beschikbaar om je eigen Commanderij te maken. Het bij de
tentoonstelling behorende boekje is bijzonder informatief.
Maquette van de commanderij (rechts) en het zomerhuis of tuinmanshuis.
Het zomerhuis of tuinmanshuis in 2005 zoals afgebeeld in het boek 'Twee gezichten van Midden-Delfland'.
Bronnen:
|
|
